De Koninklijke Nederlandse Schaakbond is een van de oudste sportbonden in ons land. De bond werd op 23 mei 1873 opgericht onder de naam Nederlandschen Schaakbond. Dit gebeurde op initiatief van de Haagse vereniging Discendo Discimus om de schaakactiviteiten te stimuleren. In het begin waren er een kleine honderd leden, de meesten afkomstig uit de betere kringen en bijna allemaal man.
Hierbij een kort historisch overzicht.
Geleidelijke groei
De Nederlandsche Schaakbond groeide in de eerste 25 jaar geleidelijk. Aan het begin van de twintigste eeuw waren er ongeveer vijfhonderd leden. In 1893 werd voor het eerst een eigen tijdschrift gepubliceerd. De bond organiseerde jaarlijks een wedstrijd. Hoewel het aantal deelnemers vaak niet zo groot was, deden er wel veel sterke schakers mee. Daarom worden de winnaars van de bondswedstrijden officieus als Nederlands kampioen beschouwd. In 1909 is het eerste officiële kampioenschap gehouden, die gewonnen werd door A.G. Olland. Pas vanaf 1969 spelen de sterkste spelers van ons land elk jaar om de nationale titel. De jaarlijkse bondswedstrijden bestaan nog steeds onder de naam Open Nederlandse Kampioenschap Schaken.
Sprong voorwaarts
Op twee momenten in de geschiedenis van de KNSB groeide het aantal leden spectaculair. In 1935 werd Max Euwe wereldkampioen, de enige Nederlander die dit tot nu toe heeft gepresteerd. Euwe versloeg in de WK-tweekamp Alexander Aljechin. Het leidde tot een ware schaakeuforie. Heel wat clubs werden in deze periode opgericht. In hetzelfde jaar kreeg de bond toestemming om het predicaat Koninklijke aan zijn naam toe te voegen. Ook in het begin van de jaren zeventig van de vorige eeuw was er een forse stijging van het ledenaantal. Toen zorgde de beladen WK-tweekamp tussen de Amerikaan Bobby Fischer en de Rus Boris Spasski voor veel publiciteit. Fischer won.
Meer aandacht voor jeugd
In de jaren zeventig kwam er ook systematische aandacht voor de jeugd. Door het boek Jeugdschaak kwamen vele tienduizenden kinderen in aanraking met het schaakspel. Dat zorgde voor een flinke verjongingskuur van de bond. Ook het totale ledenaantal nam fors toe. Begin jaren zeventig schaakten zo’n 20.000 mensen in georganiseerd verband, rond 1985 meer dan 30.000. Halverwege de jaren tachtig introduceerden we de Stappenmethode, waardoor clubs jongeren structureel schaken konden leren.
Internetschaak nieuw verschijnsel
Vanaf halverwege de jaren 2000 is het schaken via internet erbij gekomen. Via de KNSB spelen zo’n 2.000 mensen op het platform Playchess. Het traditionele clubschaak staat wel onder druk. Het aantal volwassen leden loopt wat terug. Bij de jeugd leeft het school- en clubschaak echter als nooit tevoren. Begin 2017 zijn er ongeveer 22.000 mensen lid van de KNSB, waarvan meer dan een derde 20 jaar of jonger is.
