Door Peter Boel
Juryleden Rick Lahaye en Willy Hendriks van de New In Chess Schoonheidsprijs openden het nieuwe jaar met een gul gebaar: een dubbele schoonheidsprijs! Siem van Dael en Sander Los kregen hetzelfde totaalaantal punten toegekend; Van Dael na een partij met inventief spel in het centrum dat uitmondde in een langdurige koningsaanval, Los met een fraai positioneel kwaliteitsoffer en een vlekkeloze afwerking. Beide winnaars ontvangen het boek The Philosopher and the Housewife van Willy Hendriks, uitgegeven bij en aangeboden door New In Chess.
De twee juryleden kwamen met het volgende intro:
“Het toeval wilde dat in de vijfde ronde op 14 december in de wedstrijd DD-Vianen/DVP de beide juryleden Rick Lahaye en Willy Hendriks tegenover elkaar plaats mochten nemen. Zouden zij proberen de prijs in eigen huis te houden? Rick leek dat wel van plan; hij boekte een overtuigende overwinning, ingeleid met een interessant positioneel pionoffer. Thuisgekomen echter gooide (wie herkent het niet?) de engine roet in het eten: op één moment sloeg de wijzer van +2 plots naar -5. Willy had het niet in de gaten, miste zijn buitenkans en de wijzer sloeg direct weer terug naar +2. Een verdiende overwinning derhalve, maar geen schoonheidsprijs.
Uit de partijen die wel gekandideerd werden was het moeilijk kiezen. Beide juryleden hadden dezelfde twee partijen bovenaan maar Willy was net iets enthousiaster over de originele aanpak van Siem van Dael terwijl Rik de voorkeur gaf aan de positionele modelprestatie van Sander Los. Geïnspireerd door de ontknoping van het recente WK blitz, waar Carlsen en Nepo tegen alle reglementen in de titel deelden, deed Rick de suggestie ook hier de prijs te delen, dat wil zeggen twee boeken in plaats van één uit te reiken. Aangezien hij zelf de schrijver is van het bewuste boek, kon Willy daar natuurlijk geen bezwaar tegen maken!”
Het is bij ons weten slechts eenmaal eerder gebeurd dat er twee winnaars waren van deze schoonheidsprijs: na ronde 6 in het seizoen 2009/2010 waren dat Christov Klein en Michiel van Wissen. Laat nu de laatstgenoemde na deze vijfde ronde ook weer zijn partij hebben ingestuurd! Het was een fraaie overwinning, maar helaas, zoals Van Wissen zelf al erkende, reeds minstens zevenmaal eerder gespeeld en ook bekend uit het boek Coffeehouse Repertoire van Gawain Jones. Een andere inzending kwam ook niet door de ballotage, zodat er vier kandidaten overbleven voor deze ronde.
We beginnen met de zwartzege van Siem van Dael, de Zuid Limburg-speler die afgelopen jaar het schaken op een lager pitje zette. Maar dan kun je op een goeie dag toch nog flink uit de slof schieten. De partij was niet helemaal vrij van fouten, zoals Lahaye aangaf, maar Hendriks sprak van “Origineel openingsspel van zwart. Toen wit even niet goed reageerde op de diverse offers bleef hij achter met een koning in het midden die snel in de aanval ten onder ging.”
Adriaan Dreelinck – Siem van Dael
HWP Sas van Gent-Zuid Limburg
1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.Le2 0–0 6.Le3
Het Averbach-systeem. In plaats van het gebruikelijke 6…c5 kiest Van Dael voor een provocatieve opstelling:
6…Pc6 7.d5 Pe5 8.h3
Na 8.f4 Peg4 gaat het paard naar h6, en ook dat schijnt speelbaar te zijn.
8…c6 9.f4 Ped7 10.Pf3 cxd5 11.cxd5
11…b5!?
De witte koning staat nog steeds in het midden, dus: ontregelen geblazen! Dreelinck reageert aanvankelijk goed:
12.Pd4 Lb7 13.Lf3?!
Lahaye gaf aan dat 13.Pc6! zwart hier in de problemen had gebracht, bijvoorbeeld 13…Lxc6 14.dxc6 b4 (14…Pc5 15.Lxc5 dxc5 16.e5 is heel slecht voor zwart) 15.Pd5 en hier moet zwart misschien in troebel water gaan vissen met 15…Pxe4!?.
13…b4 14.Pa4
14…e5! 15.dxe6 Pc5!
Zo maak je gebruik van je ontwikkelingsvoorsprong!
16.exf7+ Txf7 17.Pxc5 dxc5 18.Pe6 De7
Stockfish opteert voor dameruil en 19…Pxe4, maar daar was het Van Dael duidelijk niet om begonnen.
19.Pg5?
Nu mag zwart het stokje definitief overnemen. Wit had de Koningsindische loper moeten elimineren met 19.Pxg7 Lxe4 20.0–0! en wit houdt enig voordeel.
19…Pd5! 20.Lxc5?
Een desperado, maar een ernstige fout. De dame op c5 gaat de witte koning nu het leven zeer zuur maken. Nodig was 20.exd5 Dxe3+ 21.De2, maar ook dan staat zwart al prettiger.
20…Dxc5 21.Pxf7 Lxb2
Dit overleeft de witte koning nooit.
22.exd5 Kxf7 23.Tb1 Te8+ 24.Le2 Lc3+ 25.Kf1 Lxd5 26.h4 Lxa2
Alles wint hier inmiddels, bijvoorbeeld ook 26…Te4 of zelfs 26…Txe2.
27.h5 Lxb1 28.Dxb1 De3 29.hxg6+ hxg6 30.Da2+
Ook 30.Th7+ Kf6 haalt weinig uit.
30…Kg7 31.Th3 Dc1+ 32.Kf2 Le1+ 33.Kf3 De3+ 34.Kg4 Dxe2+ 0-1
Zoals gezegd was de zege van routinier Sander Los tegen bijna-naamgenoot Xander Wemmers van een heel ander kaliber. Hendriks noemde het een partij uit één stuk en Lahaye schreef: “Een prachtig positioneel kwaliteitsoffer! Zwart bouwde daarna zijn voordeel netjes uit en maakte het daarna heel sterk af. Praktisch foutloos spel van Sander. Hij nam rustig de tijd toen hij gewonnen stond en haastte zich niet.”
Xander Wemmers – Sander Los
Paul Keres-Zukertort Amstelveen
1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 0–0 5.Pf3 d6 6.Le2 e5 7.Le3 exd4 8.Pxd4 Te8 9.f3 c6 10.Lf2 d5 11.exd5 cxd5 12.0–0 Pc6 13.c5 Ph5 14.g3 Lh3 15.Te1 Dg5 16.Pdb5
16…d4!N
Huiswerk goed gedaan!
Het logischere 16…Tad8 werd reeds gespeeld in Gelfand-Topalov, Linares 1997. Na 17.Pd6 Ld4?! (17…Te6=) 18.Dc1 stond wit duidelijk beter.
In een snelschaakpotje op Internet een jaar geleden deed Firouzja tegen So 16…Le5, wat wit had kunnen afstraffen met 17.Dxd5! Le6 18.Pe4!.
17.Pe4 Txe4!
Dat is het idee! Voor de kwaliteit krijgt zwart een pion en permanente controle.
18.fxe4 Dxc5 19.Pc7 Td8 20.Pd5 Pf6 21.Pf4 Lc8
Even tijdelijk terugtrekken, zwart hoeft niets te forceren.
22.Pd3 Db6 23.Lf3 Pd7 24.b3
Ook na de afruilsequentie 24.Lg4 Pce5 25.Lxd7 Lxd7 26.Pxe5 Lxe5 staat zwart riant, maar dat was nog minder erg voor wit dan de tekstzet. Het zwarte paard op e5 beheerst het bord.
24…Pde5 25.Tc1 Pxd3 26.Dxd3 Pe5 27.Dd1 Le6 28.Kg2 Da5 29.a4 Db4 30.Tb1
30…d3
Wint verder terrein; 31.Lxa7 gaat natuurlijk niet wegens 31…b6.
31.Tf1 b6 32.Le3 h5
Allemaal nuttige zetjes; wit kan niets beginnen.
33.Dd2 Dd6 34.Lf4 Dd4 35.Lxe5 Lxe5
Het paard is weg, maar de witte zorgen niet.
36.Tfd1 Kg7 37.b4 Dd7 38.a5
Wit kon 38.Lxh5 spelen, maar dat viel te negeren met 38…Dxa4. Ook is het dan vooral zwart die kansen krijgt over de h-lijn.
38…Dd4 39.Kh1 Kh7 40.Kg2 Lg7 41.Df2 Dd6 42.Df1
42…La2
Na met engelengeduld (of moeten we het sadisme noemen?!) alles goed te hebben gezet gaat Los nu oogsten.
43.axb6 axb6 44.Tbc1 Lb3
44…Dxb4 45.Tc6 zou wit nog een schijn van tegenspel geven.
45.b5 d2 46.Tb1 Lc2 47.Dc4 Lxb1 48.Txb1 Td7
De ongelijke lopers bemoeilijken de winst hier niet echt; zwart heeft veel vrijer stukkenspel dankzij de pion op d2. Hij moet alleen f7 blijven beschermen, en dat doet Sander opnieuw met veel geduld.
49.Tf1 Dd4 50.Dc6
Na 50.Dxd4 Txd4 kan wit op den duur niet zowel de b- als de e-pion blijven dekken.
50…Le5 51.Ld1 Kg7 52.Lb3 Tc7 53.Dd5 Dxd5
Nogmaals: zwart is niet bang voor de ongelijke lopers.
54.exd5 f5 55.Td1 Lc3 56.Kf3 Kf6 57.Ke2 Ke5 58.Kd3 Lb4
Dreigt 59…Tc3+. Na 59.Lc2 komt 59…Tc5 en op 59.Lc4 creëert zwart een tweede vrijpion met 59…g5.
59.Tb1 Tc1 60.Tb2 d1D+ 61.Lxd1 Txd1+ 0-1
Een prozaïsch einde van een vrijwel perfect gespeelde partij.
Nummer drie met 6 punten (de beide winnaars kregen elk 5+4=9 punt) was Laurens Schilstra, die een openingsfout van David van Kerkhof keihard afstrafte in een heel elegant miniatuurtje. Hendriks: “Op het spel van wit valt niks aan te merken, maar de zwartspeler werd waarschijnlijk pas wakker toen het al te laat was.”
Laurens Schilstra – David van Kerkhof
Paul Keres-Zukertort Amstelveen
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 f5 4.Pc3 fxe4 5.Lxc6 bxc6 6.Pxe4 d5 7.Pg3 e4 8.Pe5 Df6?!
Goed en in de geest van de Jaenisch zijn hier de pionoffers 8…Ld6 en 8…Pf6.
9.d4!
9…exd3??
Dit tijdverlies kan zwart zich niet permitteren, en Schilstra toont dat meer dan overtuigend aan. Zwart moest ontwikkelen met 9…Ld6 en hier volgde in een Titled Tuesday-vluggertje tussen Ibarra Jerez en Shirov in 2024 10.0–0 Lxe5 11.Dh5+ g6 12.Dxe5+ Dxe5 13.dxe5 met ongeveer gelijk spel, maar Stockfish’s voorkeur 10.Le3 bevalt mij ook wel.
10.0–0! Ld6
Het paard is natuurlijk taboe. Er was nog een oud Nederlands potje dat verder ging met 10…dxc2 11.Dxc2 Lb7 12.Te1 met groot voordeel, Oudejans-Enserink, AKN Open, Haarlem 1998. Als zwart lang rokeert is 13.h4! nogal vervelend.
Maar na de tekstzet gaat het nog sneller.
11.Ph5! Dh4 12.g3 Da4
Ook 12…De7 13.Te1 Lxe5 14.Lf4 is vreselijk, maar dit is nogal een dwaalweg voor de dame.
13.Pxg7+
En Van Kerkhof gaf meteen op. Het is verbazingwekkend hoeveel cruciale velden de twee witte paarden beheersen. Natuurlijk spelen de c1-loper en de d1-dame daarbij ook een rol; zo volgt op 13…Kf8 14.Df3+ met spoedig mat en 13…Kd8 14.Lg5+ Pe7 15.Pf7+ Kd7 16.Dh5 is weinig beter.
De laatste van de vier kandidaatpartijen vond plaats tussen twee sterke spelers, maar foutloos was de partij zeker niet. Het werd een wedstrijdje ‘wie mag de kwaliteit offeren en wie zal hem aannemen’. In een stelling waarin nog van alles kon gebeuren trapte Arthur de Winter in een gemeen valletje en verloor pardoes de dame. Het – zoals altijd – originele spel van Hugo ten Hertog in en direct na de opening kon de juryleden wel charmeren.
Hugo ten Hertog – Arthur de Winter
Paul Keres-Zukertort Amstelveen
1.Pf3 Pf6 2.c4 e6 3.b3 d5 4.Lb2 c5 5.cxd5 exd5 6.g3 Pc6 7.Lg2 d4 8.Pa3 Le7 9.Pc4 0–0 10.e3 Le6 11.0–0 Tc8 12.Pfe5 Pxe5 13.Pxe5 Ld5
Hugo verstevigt zijn stelling op originele wijze:
14.f4!? d3?
… en Arthur reageert verkeerd. Ruilen op e3 was beter.
15.Lh3!
Een mooi voorbeld van ‘om de vijandelijke stukken heen spelen’.
15…Le4 16.Tc1
Natuurlijk is de kwaliteit op c8 pakken zeer onaantrekkelijk met de zwarte loper op de open lange diagonaal. Maar wat wil wit dan eigenlijk met zijn 15e zet…?
16…h5 17.Tc4! Dd5
18.Txe4!
Zelf een kwaliteit offeren dus! En daarna is de loper op g2 oppermachtig.
18…Dxe4 19.Lg2 Db4 20.Pxd3?!
Sterk was 20.Pc4! waarna 20…b5?? de dame verliest met 21.a3.
20…Db5
Iets handiger was 20…Da5; na de tekstzet komt zwart in de verdrukking.
21.Pe5 Tfd8 22.Dc2 Da6 23.a4 Tc7 24.Pc4 Tcd7 25.e4?! h4 26.Tf3 hxg3 27.hxg3 Pg4
Met actief spel heeft de regerend Open Nederlands Kampioen toch voldoende tegenkansen weten te creëren.
28.d3?! Dh6 29.Lf1 Dh5 30.Dg2
30…Ph2??
Maar de tweede kwaliteit is taboe! Na 30…f5! moet wit danig op zijn tellen passen.
31.Dxh2 Dxf3 32.Le2
En daar gaat de dame. Een pijnlijke blunder. De rest is niet meer zo interessant:
32…Txd3 33.Lxf3 Txf3 34.Dg2 Txb3 35.Kh2 Tb4 36.Pe3 Txa4 37.Pd5 Lf8 38.f5 Te8 39.e5 Ta2 40.Pc3 Txb2 41.Dxb2 Txe5 42.g4 b6 43.Db3 Te3 44.Dc4 a6 45.Pe4 b5 46.Dd5 c4 47.Pg5 Te7
48.Pxf7! Txf7 49.g5 1-0
