door Peter Boel
In de derde KNSB-ronde sloeg Tommy Grooten in zijn debuutseizoen voor Apeldoorn zijn eerste grote slag: hij bleef de kersverse grootmeester Arthur Pijpers (LSG) de baas in een mooi Koningsindisch gevecht. Het leverde Tommy de derde aflevering van het boek Rock Solid Chess van Sergei Tiviakov en Yulia Gökbulut op, uitgegeven en aangeboden door New In Chess. Alex Suvorov was de enige andere gegadigde uit de Meesterklasse voor de prijs, de overige twee kandidaten zonden hun partij in.
Tommy Grooten – Arthur Pijpers
Apeldoorn-LSG
Deze partij was de favoriet van Lahaye en de nummer twee voor Hendriks, en daarmee de totaalwinnaar met 7 jurypunten. “Als je een grootmeester verslaat en op deze wijze, dan niets anders dan lof,” aldus Lahaye. “Dat zie ik graag bij jeugdspelers. Zonder vrees er gewoon met gestrekt been invliegen tegen titelhouders. Interessante KID!” En Hendriks: “Wit speelde een recent populair geworden idee in de hoofdvariant van het Koningsindisch. In de (strategische) complicaties toonde hij zich vervolgens de sterkste en het jeugdtalent rondde het mooi af in de koningsaanval.”
1.Pf3 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.d4 0–0 6.Le2 e5 7.0–0 Pc6 8.d5 Pe7 9.Kh1 Pe8 10.Pe1 f5 11.f3 f4 12.b4 g5 13.Pd3
In plaats van de loper speelt wit het paard om naar f2 om meer controle te hebben over het cruciale veld g4.
13…h5 14.a4 Pf6 15.Pf2 Tf7 16.a5 Lf8
17.Tg1
Een vrij recent idee in het Koningsindisch – zoals Henk Smout aangaf op Schaaksite beschreef Ivan Sokolov dit al in Yearbook 140 als een idee van Mohammad Amin Tabatabaei. Wit wil ook aanvallen op de koningsvleugel, met g2-g3 ! Firouzja en Gukesh speelden al zo in 2021, maar die deden meestal eerst c4-c5 in plaats van Pf2.
17…Pg6 18.g3 Tg7
19.La3?!
Maar dit lijkt me niet helemaal te passen in het witte plan. Zijn toren gaat toch naar a2, dus waarom niet meteen? En we zullen straks in vele varianten zien dat de loper terugkeert naar c1.
19…fxg3 20.hxg3 g4! 21.fxg4 hxg4
Sterker was 21…Pxg4! om de belangrijke witte verdediger op f2 uit te schakelen en ook sneller lijnen te openen. Ook 21…h4!? zag er interessant uit – die witte koningsstelling moet kapot!
22.Ta2
22…Ph8
Overhandigt het vaantje definitief aan wit. Zwart had hier een paar interessante aanvalsvoortzettingen middels paardoffers:
A) 22…Ph4!? 23.gxh4? (het beste antwoord is 23.Lc1, wat het failliet van wits 19e zet aantoont; zwart kan dan de knuppel in het hoenderhok gooien met 23…Pf3) 23…Ph5 gevolgd door 24…Dxh4+ met een levensgevaarlijke aanval;
B) Of 22…Pf4!? 23.gxf4 g3 24.f5 Ph5 en nu moet wit 25.Kg2! vinden (wat niet zo moeilijk is, want anders komt 25…Dh4+), bijvoorbeeld 25…gxf2+ (of 25…Pf4+ 26.Kf1 gxf2 27.Tg4!) 26.Kxf2 Dh4+ 27.Ke3 en wit blijft aan het stuur in deze rollercoaster en staat zelfs wat beter.
23.Kg2! Pf7 24.Th1 Pg5!?
Probeert alsnog in troebel water te vissen.
25.Pxg4?!
Veel sterker was 25.Lxg4!, bijvoorbeeld:
A) 25…Pxg4 26.Pxg4 (dreigt vernietigend 27.Ph6+) 26…Th7 27.Lc1! (weer die terugtrek…) en de boel stort in bij zwart;
B) 25…Pfxe4 26.Pcxe4 Pxe4 27.Lxc8 Txg3+ 28.Kf1 Dxc8 29.Pxe4 Df5+ 30.Pf2 en zwart heeft niet genoeg voor het stuk;
C) 25…Pgxe4 26.Lxc8 Txg3+ 27.Kf1 komt op hetzelfde neer als de vorige variant, want 27…Pxc3 helpt niet vanwege 28.Le6+ Kg7 29.Dc1 en de zwarte tegenaanval is ontoereikend, bijvoorbeeld 29…Ph5 30.Txh5 Df6 31.Tc2.
25…Pxg4 26.Lxg4 Pxe4 27.Pxe4
Nu gaat 27.Lxc8?? mis na 27…Txg3+ 28.Kf1 Df6+.
27…Lxg4 28.Df1 Tg6?
Maar nu krijgt wit een beslissende aanval. Na 28…Tf7! 29.Tf2 Txf2+ 30.Dxf2 Le7 staat het nog ongeveer gelijk.
29.Tf2 Lg7 30.Tf7! Tc8 31.Lc1
Heintje Davids…
31…De8
32.Tf6
Zoals Stefan Kuipers schrijft in zijn verslag op de website van Apeldoorn was 32.Txg7+! nog sterker: 32…Kxg7 33.Lg5!, een zet die misschien niet zo makkelijk is vooruit te zien, maar de dreiging 34.Lf6+ is dodelijk en 33…Txg5 34.Df6+ gaat ook niet. De tekstzet is ook winnend, en ook elegant. Het is duidelijk dat zwart niet twee keer op f6 mag slaan, en ook niet één keer.
32…Da4 33.Dd3 Da2+ 34.Tf2 Da4
35.Pf6+
Weer slaat wit toe op f6.
35…Txf6 36.Txf6 Lxf6 37.Dg6+ Lg7 38.Dh7+!
En opgegeven wegens mat. Vooral niet 38.Dxg4? Dc2+ 39.Kh3 Dh7+ 40.Dh4 Df5+ en de witte koning ontsnapt niet aan de schaaks!
Sybolt Strating – Wouter Terlouw
1A, Zukertort Amstelveen 1-Paul Keres II
Dit was de nummer één voor Willy Hendriks, die schreef: “Kort maar krachtig! Zwart bracht een sterk kwaliteitsoffer en deed vervolgens niet eens moeite het stuk terug te pakken. Met een toren minder zette hij wit mat.” Lahaye zette de partij op plek 3: “Wit probeerde in de opening snel zwart onder druk te zetten met een pionoffer. Wouter pakte dit goed op en kreeg een heerlijke stelling met zijn lopers.”
Totaal dus 6 punten, een tweede plek en een close call.
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 b6 4.a3
Kasparov’s favoriete Petrosian-variant, een lullig ogend zetje dat echter tot scherp spel kan leiden, wat hier ook weer eens bewezen wordt – maar nu ten faveure van zwart!
4…Lb7 5.Pc3 d5 6.cxd5 Pxd5 7.Dc2 Pxc3 8.bxc3 c5 9.e4 Pd7 10.Ld3 Dc7 11.Db1?!
11…e5?!
Te ambitieus. Zwart had rustig verder kunnen gaan met 11…h6, 12…Tc8, 13…Le7 en 14…0–0, in deze of een andere volgorde, en staat dan prima. Van de tekstzet had wit kunnen profiteren door met 12/13.d5! een speerpunt te creëren.
12.0–0?! Ld6?! 13.Lb5?! cxd4 14.cxd4 exd4
En nu gaat het loos:
15.e5 Lc5!?
15…Le7 was veiliger.
16.e6?!
Strating blijft zijn scherpe speelstijl getrouw, maar in dit geval ten onrechte. Beter was 16.Lf4 of 16.Df5!?.
16…fxe6 17.Pg5 Dd6 18.Te1
18…0–0–0!
Een sterk kwaliteitsoffer – of misschien moeten we zelfs zeggen torenoffer. De zwarte koning is veilig en de witte koning niet, vanwege de sterke zwarte lopers – vooral die op b7.
19.Pf7 Dd5 20.Lf1 Tdf8 21.Pxh8 Pe5!
Brengt de dreiging …Pf3+ gxf3 Dxf3 in de stelling.
22.Da2
Nog een slimme parade: op 22…Pf3+ 23.gxf3 Dxf3 maakt nu 24.Dxe6+ Kb8 25.De5+ remise omdat 25…Ka8 niet gaat wegens 26.De8+.
22…d3!!
“Mooi afgemaakt,” aldus Lahaye.
23.Le3
A) Het enorme potentieel van de zwarte stukken wordt, paradoxaal genoeg, pas echt goed duidelijk als wit de dames ruilt, bijvoorbeeld 23.Dxd5 Lxf2+ 24.Kh1 Lxd5
(analysediagram)
… en wit is volledig hulpeloos, bijvoorbeeld 25.Td1 (25.Txe5 Ld4 en ook hier wint zwart alles terug omdat het paard op h8 is gevangen; het minst erg is nog 25.Ld2 Lxe1 26.Txe1 Pc4 27.Lb4 Txh8 28.Lxd3, maar ook hier redt wit zich niet) 25…Ld4 26.Tb1 Pg4 27.Te1 Lc3;
B) 23.Te3 Dxa2 24.Txa2 Ld5! 25.Txe5 Lxa2 26.Lxd3 Lxf2+ 27.Kh1 Ld4 leidt ook tot een verloren eindspel voor wit;
C) 23.Kh1 Pg4 24.Le3 Dd6! is het ook niet.
23…Pf3+! 24.gxf3 Dxf3 25.Dxe6+ Kb8
Nu blokkeert de loper op e3 het mechanisme met 26.De5+ Ka8 27.De8+.
26.Lf4+ Dxf4
En nu is e5 weer gedekt. Strating gaf op, nog steeds met een toren meer. Er kan volgen: 27.De8+ (27.De5+ Dxe5 28.Txe5 Lxf2#) 27…Txe8 28.Txe8+ Kc7 en nu staat het materieel weer gelijk, maar wit kan het mat niet afwenden.
Helmut Froeyman – Alex Suvorov
De Stukkenjagers-Zuid Limburg
Deze partij werd derde op het jurylijstje met in totaal 5 punten. “Tegenwoordig is snel Pd5 populair in de Najdorf waarin zwart met …e5 komt,” schreef Lahaye over wat Hendriks een ‘Siciliaan met Koningsindische trekjes’ noemde. Lahaye: “Zwart laat interessant genoeg a4-a5 toe, waardoor een ‘kommetje’ ontstaat met de witte pionnen op a5, b4, c4 en d5 (in sommige schakerskringen ook wel een ‘badkuip’ genoemd, PB) en uiteindelijk de breekzet c4-c5 in de stelling komt voor wit. Zwart handelde snel op de koningsvleugel.”
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Le2 e5 7.Pb3 Le7 8.0–0 0–0 9.Le3 Le6
10.Pd5
Nu dus reeds. Goede alternatieven zijn 10.Lf3 en 10.Dd3.
10…Lxd5
10…Pxe4 kost een kwaliteit na 11.Lb6 Dd7 12.Pc7, hetgeen overigens niet heel slecht lijkt voor zwart na 12…Pc6 13.Pxa8 Txa8 met zijn potentieel sterke pionnencentrum.
10…Pxd5 11.exd5 Lf5 ziet er meer standaard uit, en ook niet verkeerd.
11.exd5 Pbd7 12.a4 Pe8 13.Dd2 Dc7
Je zou hier direct 13…f5 verwachten, maar Suvorov neemt zijn tijd.
14.a5 Tc8 15.c4 g6 16.f3 f5
17.Dd1
Dit oogt nogal raadselachtig. Waarschijnlijk is het idee dat wit na …f5-f4 zijn paard via d2 naar e4 wil brengen, maar het is een beetje langzaam. 17.Tac1 ziet er natuurlijker uit, of eerst meteen 17.Kh1 om na 17…f4 de loper op g1 te kunnen zetten.
17…Dd8 18.Kh1 Lg5 19.Lg1 Pef6 20.Pd2
20…Ph5!?
Ook een subtiele manier om een aanval op te zetten, door wits antwoord uit te lokken en dan het paard weer terug te dirigeren naar f6. 20…h5 was directer en meer in de geest van de Koningsindiër die hier inderdaad rondwaart.
21.g3 Phf6 22.b4 h5 23.Pb3 h4
24.Kg2?
Het cruciale moment, schrijft Lahaye. Wit tuimelt na een tot hier toe behoorlijk correct gespeelde partij van ruim +1 naar ruim -2. Hij kon hier zelf het initiatief pakken met 24.gxh4 Lxh4 25.c5 en 26.c6, dan wel eerst gaan staan op de koningsvleugel met 24.g4.
24…hxg3 25.hxg3 Ph5
En ineens ziet de witte koning er zeer eenzaam uit terwijl de zwarte stukken dreigend komen aanscheren.
26.Lf2
26…Lf4!
En Suvorov grijpt nu zijn kans met beide handen. 27.gxf4 Pxf4+ is hier natuurlijk meteen afgelopen omdat de dame op g5 komt en na …Kg7 ook snel een toren op h8 gaat meedoen.
27.Th1 Dg5 28.g4
Dit kan wit nooit overleven. Objectief het kleinste euvel was nog 28.Txh5, maar wit heeft niets voor de kwaliteit omdat zwart initiatief houdt op de koningsvleugel, zij het iets minder dodelijk dan met het paard erbij.
28…fxg4 29.fxg4 Le3 30.Lh4
30.Lxe3 Dxe3 31.gxh5 Tf2+ loopt heel snel mat.
30…Pf4+ 31.Kg3 Pxe2+ 32.Dxe2 Df4+ 33.Kh3 Txc4
Zwart heeft nu een pluspion en een dodelijke aanval.
34.Thf1 De4 35.Txf8+ Pxf8 36.Le7
36…Tc2
Beslissend, en Froeyman gaf hier op. 36…Tc3 gevolgd door mat in 6 was volgens de engine nog sneller.
De volgende partij werd ingestuurd door de witspeler met de woorden: “Mijn tegenstander had het sterker kunnen spelen en zelf miste ik helaas ook een mat in 6. Zeker niet foutloos dus, maar met vier pionoffers en een stukoffer wellicht de moeite waard.”
Het commentaar van Rick Lahaye luidde: “Vooral het thema na 22.Pxh7 was top, met een loper op f6 en een koning die niet kon ontsnappen.” En Willy Hendriks: “Een vlotte aanvalspartij, maar net niet correct genoeg voor de hoogste eer.”
Folke van Dorp – Thomas van Veelen
2A, Max Euwe 2-ASV 2
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Lb4 4.e5 c5 5.a3 Lxc3+ 6.bxc3 Pe7 7.h4 Pbc6 8.h5 Da5 9.Ld2 Da4
De ‘Bill Hook’-variant, genoemd naar een legendarische speler van de Britse Maagdeneilanden die in de jaren zeventig op Olympiades aan bord 1 het de gevestigde namen af en toe moeilijk wist te maken. Van Dorp kiest voor een recht-door-zee aanpak:
10.h6 g6?!
Hier krijgt zwart later spijt van, maar de beste zet, 10…gxh6, ziet er ook niet uit. Ik zat die middag naast dit bord te spelen, en de overeenkomst met de aanpak van AlphaZero viel me op. Folke speelt met ijzeren consequentie op dominantie en beheersing van de zwarte velden. Geld (=pionnen) speelt daarbij geen rol, zoals O.B. Bommel zou zeggen.
11.Tb1
Het eerste pionoffer, dat nog niet aangenomen wordt. Wit kiest voor beheersing van de b-lijn en belemmering van de ontwikkeling van de zwarte damevleugel.
11…a6 12.Pf3 cxd4 13.Ld3!? dxc3 14.Lg5 Pf5
Stockfish wil hier ineens het pionnetje op a3 snoepen en vindt dat het dan gelijk staat – mogelijk omdat ook wits 16e zet even wordt verhinderd.
15.Lf6 0–0 16.Dc1
16…Dg4
Wat je noemt een doodlopende weg voor de dame, maar wat moet zwart anders doen? …Ta7, …b7-b5… en dan??
17.Le2
Toe, neem er nog maar eentje!
17…Dxg2 18.Tg1 Dh3 19.Df4 Dxh6
Dit kan ook niet goed aflopen, met die opening van de h-lijn. Maar opnieuw – wat was het alternatief? In ieder geval kan wit, vanwege de zwarte pion op c3, zijn dametoren niet snel bij de aanval betrekken.
20.Dxh6?
Dit blijkt toch niet helemaal op te gaan. Goed was 20.Lg5 of ook het planmatige 20.Pg5, bijvoorbeeld 20…Ld7 21.f3 Pcd4 22.Ld3 Lb5 23.Kf2 en nu mag zwart dames ruilen op h4, maar dan heeft wit nog een paar extra tempi ten opzichte van de partij.
20…Pxh6 21.Pg5?
Beter was nu 21.Td1 en Td3 om c3 te veroveren (21.Tb1? d4).
21…Pf5?
Beide spelers overzien de bevrijdingsactie 21…Pxe5! 22.Lxe5 f6, bijvoorbeeld 23.Th1 Pf5 24.Pxh7 fxe5! 25.Pxf8 Kxf8 26.Th7 en wit zal moeten vechten voor remise.
22.Pxh7!
Nu wordt zwart volledig aangeplempt.
22…Kxh7 23.Th1+ Ph6 24.f4 Pd4
25.Kf2?
Hier mist wit een fraai mat in 7 met 25.Txh6+! Kxh6 26.Kf2 g5 27.Th1+ Kg6 28.Ld3+ Pf5 29.fxg5 en mat op h6. Dat had hem misschien nog wel de schoonheidsprijs kunnen opleveren. Erger nog: er is nu een verborgen verdediging voor zwart.
25…Pdf5 26.Ld3
26…Ld7?
Hier had Van Veelen, die natuurlijk al veel tijd verbruikt had in zijn wanhopige zoektocht naar bevrijding, het moeilijk te vinden 26…Pg7! moeten spelen: 27.Lg5 (27.Th4 Th8 28.Tbh1 gaat niet op omdat zwart het stuk terugoffert met 28…Kg8 en na 29.Txh6 Txh6 30.Txh6 b6 zich – heel – langzaam loswerkt) 27…Th8 28.Txh6+ Kg8 29.Txh8+ Kxh8 30.Tb6 en nog steeds heeft wit enorme compensatie voor de drie pionnen, maar volgens de engine is het 0.00 als zwart bijvoorbeeld met …Kh7 en …Ta7 verder gaat, of alles teruggeeft met …Ld7 en …Lb5, of …Pf5 speelt.
Na de tekstzet loopt het weer op rolletjes voor wit.
27.Th3 Th8 28.Tbh1 Kg8 29.Lxf5 gxf5 30.Txh6
En opgegeven.
Een mooi zuiver concept, helaas niet helemaal zuiver uitgevoerd.
