Hugo ten Hertog. (foto Harry Gielen)
door Peter Boel
In de negende KNSB-ronde gebeurde er nog eens van alles, en op vele borden waren er fraaie dingen te zien. De supercreatieve grootmeester Hugo ten Hertog haalde met Paul Keres op 15 april de zesde-rondewedstrijd tegen Zuid Limburg in en dat was maar goed ook: via een fraai, systematisch kwaliteitsoffer won hij op de valreep de schoonheidsprijs. Ten Hertog ontvangt van New In Chess het boek Zlotnik’s Treasure Trove.
Het commentaar van juryleden Thomas Willemze en Frank Erwich was: “Dankzij een positioneel kwaliteitsoffer krijgt wit totale controle over de zwarte velden. Het is leerzaam om te zien hoe kansloos zwart is tegen het witte aanvalsspel. Een partij voor in de boekjes!”
Hugo ten Hertog – Alex Suvorov
(Paul Keres-Zuid Limburg)
1.c4 d6 2.Pc3 e5 3.g3 g6 4.Lg2 Lg7 5.d3 f5 6.e4 Pc6 7.Pge2 Pf6 8.0–0 0–0
9.h3
Een klein vlekje; deze onnauwkeurigheid had bestraft kunnen worden met 9…f4! 10.gxf4 Ph5 en zwart krijgt een sterke aanval met …Dh4.
9…Le6 10.Pd5 Dd7 11.Kh2 Pd8
Dwingt wit actie te ondernemen in het centrum omdat anders 12…c6 komt. Maar dat vindt Ten Hertog niet erg. Opnieuw was 11…f4! kansrijk.
12.exf5 gxf5 13.d4! c6 14.Pe3
Ook 14.Pxf6+ Lxf6 15.d5 houdt wit aan het roer. Voor zwart was het nu nog speelbaar geweest na 14…Df7.
14…Ph5 15.f4! exf4 16.Pxf4 Pxf4 17.Txf4 Lh6
18.d5!
Nu komt hij dan toch, onder opoffering van de kwaliteit. Hierna gaat wit heel systematisch verder: de dameloper fianchetteren op de vrijgekomen diagonaal, de eigen onderste rij leegvegen en dan de overgebleven toren op g1 zetten. Zwart kan de loper op g6 ertussen zetten, maar dat helpt niets. De engine geeft zelfs aan dat zwart op zet 19 beter de dame op e7 of g7 kan zetten met opoffering van de loper – zo erg is het al met zwart gesteld.
18…Lxf4 19.gxf4 Lf7 20.b3 c5
Verhindert in ieder geval zometeen Dd4.
21.Lb2 h6 22.Dc2 Lg6 23.Tg1 Kh7 24.Lf1 De7
25.Tg3
Erwich en Willemze geven aan dat wit hier zelfs een tweede kwaliteit kon offeren met 25.Txg6 Kxg6 26.Dg2+ Kf7 (26…Kh7 27.Pxf5! of eerst 27.Ld3) 27.Pxf5 en wit wint.
25…De4 26.Dxe4 fxe4 27.f5!
Zelfs zonder dames slaat de aanval door; de Zwickmühle vanaf g7 is zoals altijd dodelijk.
27…Tg8
28.Pg4!
En een elegante slotzet.
1–0
Jasper Beukema – Evert Rademakers
(De Stukkenjagers-Paul Keres)
“Wit moet lijdzaam toezien hoe zwart rustig een aanval opzet,” schrijft de jury. “Een mooi opgebouwde partij waarin zwart continu de controle had. Met een leuk, maar niet al te ingewikkeld kwaliteitsoffer besluit zwart de partij.”
1.d4 g6 2.c4 Lg7 3.Pf3 d6 4.g3 e5 5.Pc3 exd4 6.Pxd4 Pc6 7.Le3
7.Pxc6 bxc6 8.Lg2 ziet er ook niet slecht uit.
7…Pge7 8.Lg2 0–0
9.0–0?!
Het blijkt belangrijk om c3 te überdecken, daarom was 9.Dd2 beter. Rademakers toont onmiddellijk aan waarom.
9…Pe5 10.b3 Pg4
Met de dame op d2 had wit nu 11.Lf4 kunnen spelen, maar nu gaat dat vreselijk mis na 11…c5!. Hierna krijgt zwart makkelijk spel.
11.Dd3 Pf5 12.Pxf5 Lxf5 13.Dd2 Pxe3 14.Dxe3 Te8 15.Dd2 c6 16.Tac1
Liever zou wit 16.Tad1 spelen, maar dan heeft zwart 16…Lxc3 17.Dxc3 Txe2 klaarliggen.
16…Da5 17.e3?! Tad8 18.Tfd1 Lg4 19.Pe2 Dh5 20.Pf4 De5 21.Te1 h5
Zwart bouwt heel geleidelijk aan een koningsaanval.
22.Db4 Lc8 23.Ted1
23…Db2!?
Een vrij onschuldige demonstratie. Planmatiger was 23…h4; ook 23…a5 was mogelijk.
24.Da5 a6 25.Pd3 Df6 26.Td2
Hier kon wit de deur dichthouden met 26.h3 of 26.h4, want nu wel:
26…h4 27.Pf4 De5 28.Dc7 hxg3 29.hxg3
29…Td7 30.Db6
Lelijk maar interessant was 30.Db8 om d6 onder schot te houden, maar het faalt op 30…Da5 31.Tcd1 Tde7 (dreigt 32…Lg4) 32.Dxd6 Lc3 33.Td3 Lg4 34.Tf1 (34.Tc1 Lb2 en 35…Dxa2) 34…Le5 35.b4 Lxd6 36.bxa5 Lxf4 en 37…Le2. Een lange, maar niet heel moeilijke variant.
30…g5 31.Pd3 Df5 32.Pe1 Lf6 33.Db4 Le7 34.Tcd1 d5
35.c5?
Heft alle spanning in het centrum op en geeft zwart daarmee vrij spel op de koningsvleugel. Daarna gaat het verrassend snel.
Na 35.Da5 zijn de kansen ongeveer gelijk, bijvoorbeeld 35…Ld8 36.Dc5 Le7 37.Da5 etc.
35…Tdd8 36.Db6 Df6 37.Td4
37…Kg7!
Nu brengt zwart heel systematisch alles over naar de h-lijn. De witte dame op b6 heeft een verrekijker nodig om dat allemaal te kunnen zien.
38.Pf3 Th8 39.Db4 Dh6 40.Kf1 Lf6 41.T4d2 Tde8
Geen haast; alles wordt keurig optimaal neergezet.
42.Pg1 Dg6 43.Lf3
43.Pf3 verhindert zwarts volgende zet, maar dan wordt het erg druk op de koningsvleugel na 43…Te4 gevolgd door …Lg4 en …Df5.
43…Th2 44.Te2 Lf5 45.Dxb7 g4 46.Lg2 Teh8
We zien al iets aankomen, maar Rademakers spendeert nog een tempo (en een pion).
47.Dxc6
47…Txg2!
Op zich niet heel spectaculair, maar zwart heeft hier heel doelmatig naartoe gespeeld.
48.Kxg2 Le4+ 49.Kf1
Dat kan niet goed gaan, maar na 49.f3 loopt het snel mat: 49…gxf3+ 50.Pxf3 Lxf3+ 51.Kxf3 De4+ 52.Kf2 Th2+ enz.
49…Th1 50.Txd5 Lf3 51.Dd7 Txg1+
En opgegeven vanwege het bekende mat.
De volgende partij werd opgestuurd door Erik van Cappellen, die wedstrijdleider was bij de wedstrijd PSV/DoDo-Sissa in klasse 3B. “Een ware prachtpartij,” zei Van Cappellen ervan. De witspeler speelde alles tot zet 18 a tempo.
Nerijus Jankovskis – Edim Salihbegovic
(PSV/Dodo-Sissa, 3B)
1.d4 d5 2.c4 c6 3.Pc3 Pf6 4.cxd5 cxd5 5.Lf4 Pc6 6.Pf3 e6 7.e3 Lb4
Een vleugje optimistisch misschien.
8.Le2 a6 9.0–0 0–0 10.Tc1 Ld7 11.a3 Lxc3 12.Txc3 Pe4 13.Tc1
13…g5!?
Opnieuw ambitieus, en zeker niet slecht. Na 13…Tc8 14.Pd2 heeft wit een standaardvoordeel met zijn loperpaar en de slechte zwarte loper.
14.Lg3 h5
Maar dit is erg verzwakkend. Als zwart verder wilde op de koningsvleugel lag 14…f5 meer voor de hand.
15.Pd2
Sterk was 15.h4! g4 16.Pe1 omdat 16…Pxg3 17.fxg3 nu helemaal niet erg is voor wit; hij heeft aanvalskansen over de open f-lijn en kan ook zijn paard naar f4 omspelen om h5 aan te vallen. Nu had zwart wel het beste op g3 kunnen slaan.
15…h4 16.Pxe4 dxe4 17.Ld6
En wel hierom. Als de toren wijkt komt f2-f3 met grote kracht.
17…Pe7 18.Tc5 f5 19.Lc4
De zwarte stelling is als een waterbed: als hij de ene zwakte oplost plopt er elders weer een andere op.
19…b6
20.Dh5!
En hier had Nerijus (rating nog slechts 1474) dus blijkbaar alle tijd voor. Wit krijgt duidelijk een sterke aanval voor de toren, maar duidelijk is het niet direct.
20…bxc5 21.Le5 Lc8
De bijzonder fraaie pointe na 21…cxd4 is 22.Dxg5+ Kf7 23.Dh5+ Kg8 en nu 24.Le2!!. De loper komt de aanval beslissend versterken met een schaak op h5.
22.Dxg5+ Kf7 23.Dh5+
23…Pg6
Nu wordt zwart kaalgevreten, maar 23…Kg8 stuit ook hier op 24.Le2!!. Knap van beide spelers dat ze deze terugzet blijkbaar zagen.
24.Dxf5+ Ke7 25.Dxg6 Tf5
Anders slaat wit op e4 en zijn zijn lopers oppermachtig.
26.Dh7+ Ke8 27.Dh8+ Tf8 28.Dh5+ Kd7
Na 28…Tf7 is nu 29.dxc5 sterk, waarna de witte toren ingrijpt over de d-lijn.
29.d5!?
Alles wint inmiddels; wit staat niet eens materiaal achter.
29…De7 30.dxe6+ Kc6
31.Ld5+! Kb6
De loper kon niet worden genomen wegens dameverlies.
32.Lxa8 Lxe6 33.b4!?
In stijl gespeeld! Wit geeft zelfs een van zijn twee monsterlopers op om de laatste lijnen te openen.
33…Txa8 34.bxc5+ Kc6 35.Ld6 Dg7 36.Dxh4 Tg8 37.Dxe4+ Ld5 38.Da4+ Kb7 39.Db4+ Ka8 40.Lg3
Weer een loperterugzet, nu om zwarts laatste kans te ontzenuwen.
40…Db7 41.Dxb7+ Kxb7 42.Tb1+ Kc6 43.Tb6+ Kxc5 44.Txa6 Tc8 45.h4 1–0
Van Eline Roebers kwam er ook weer een vermakelijk potje, maar haar tegenstander stuurde zijn dame wel heel frivool op avontuur uit. Dat werd hardhandig afgestraft, maar het werd wit ook wel makkelijk gemaakt, vonden Willemze en Erwich.
Eline Roebers – Jesus Garrido Dominguez
(Kennemer Combinatie-Charlois Europoort)
1.e4 d6 2.d4 Pf6 3.Pc3 e5 4.Pf3 Pbd7
5.Tg1
Tja, waarom niet hier ook? De engine vindt het zelfs goed.
5…De7
Een favoriet van Bosboom, maar het vervolg is zeker niet in de geest van de Chess Buccaneer.
6.Le3 c6 7.g4 h5?! 8.gxh5 exd4 9.Pxd4
9…De5?
Mogelijk wilde Garrido de witte g-toren irriteren via h2 en dan nog eens op h5 slaan. Maar die toren ondersteunt niet alleen pionnen, hij kan ook zelf naar voren:
10.Tg5! Dxh2 11.Dd2 Pe5
11…Txh5 12.Pf3 Dh1 13.0–0–0 Txg5 14.Pxg5 of 13…Dxf3 14.Lg2 met damevangst is het ook niet meer.
12.Lf4 Dh4 13.Lxe5
13…dxe5
Iets ingewikkelder was nog 13…Pxe4 14.De3! Dxg5 (14…Pxg5 15.Lg3+) 15.Lf4 gevolgd door 16.Pxe4 met winnende aanval.
14.Pf3 Dh1 15.0–0–0 Lg4 16.Le2 Dg2
17.Pxe5
Ook winnend was 17.Txe5+ Le7 18.Txe7+ Kxe7 19.e5 Pe8 20.Ph4 Dh3 21.Dg5+.
17…Le7 18.Pxg4 1–0
Max Warmerdam meldde zich ook weer met deze keer een marathonzege. Een curieus werkstuk met een fast-motion einde!
Michiel Bosman – Max Warmerdam
(LSG IntelliMagic-Amevo Apeldoorn)
1.d4 d5 2.c4 e6 3.Pf3 Pf6 4.g3 Lb4+ 5.Ld2 Le7 6.Lg2 0–0 7.0–0 Pbd7 8.Dc2 c6 9.Lf4 a5 10.Td1 a4 11.Pa3 Pe4 12.Pd2
Actiever was 12.Pe5.
Nu ziet 12…f5 er gezond uit, maar Warmerdam doet het ambitieuzer met een zet die we elders in dit verslag ook zagen:
12…g5!? 13.Le3
Wit kan ergens elders een pion winnen met 13.Pxe4 gxf4 14.Pc3 maar dan gaat zwart aanvallen met 14…Kh8, …Ld6 en …Pd7-f6-g4.
13…Pd6 14.f3 b5 15.c5 Pf5 16.Lf2 b4 17.Pab1 Lf6 18.Pf1 Pe7 19.a3
Bosman schuift alles dicht en hoopt op het beste. En dat kan hij heel lang volhouden.
19…b3 20.Dd2 e5 21.e3 Lg7 22.Pc3 f5 23.Tac1 exd4 24.exd4 f4 25.g4
Dicht. Zwart staat zeer overwegend, maar hij moet veel geduld hebben. Pakt u er een Tripeltje bij (dat ga ik nu ook even doen), zet een loungemuziekje op en speel het komende zen-fragment rustig na. Dit is grote kunst, en Aron Nimzowitsch zou het zeer gewaardeerd hebben.
25…Pg6 26.h3 Tf7 27.Ph2 Pdf8 28.Te1 Pe6 29.Tcd1 Df6 30.Lf1 Te7 31.Dd3 Df7 32.Td2 Lf6 33.Db1 Dg7 34.Dd1 Ld7 35.Kh1 Pgf8 36.Kg2 Le8 37.Kh1 Lf7 38.Kg2 Kh8 39.Kh1
39…h6 40.Kg2 Lg8 41.Kh1 Tee8 42.Kg2 Da7 43.Db1 Te7 44.Ted1 Tae8 45.Te1 Kg7 46.Dd1 Lf7 47.Kh1 Kg8 48.Kg2 Kg7 49.Kh1 Lg8 50.Kg2 Pg6 51.Kh1 Ph8 52.Db1 Pf7 53.Dd1 Pfd8 54.Kg2 Pb7 55.Kh1 Kh8 56.Kg2 Kg7 57.Kh1 Lh7 58.Ld3
58…Lxd3
Een stap vooruit: wit gaat last krijgen van zijn witte velden.
59.Txd3 Da6 60.Te2 Kf8 61.Kg2 Dc4 62.Pf1 Pa5 63.Te1 Pc7 64.Txe7 Txe7 65.Td2 Pb5 66.Pe2 Ke8 67.Ph2 Kd8 68.Pf1 Kc7 69.Ph2 Pb7 70.Pf1 Pd8 71.Kg1 Pe6 72.Kg2 Kc8 73.Lg1 Kb7 74.Lf2 Pf8 75.Kg1 Pg6 76.Ph2
76…Te3! 77.Kg2
Eigenlijk behoeft het kwaliteitsoffer nauwelijks uitleg omdat de witte toren toch geen ruimte heeft, maar op 77.Lxe3 fxe3 78.Td3 wint 78…Pf4! 79.Txe3 (79.Pxf4 gxf4 en pion d4 valt) 79…Dc2! en of wit nu de dames ruilt of niet, pion b2 valt op een gegeven moment.
Maar hoe komt zwart verder als wit iets als 77.Pf1 speelt? Dan volgt 77…Txe2! 78.Txe2 Pxd4 als in de partij.
77…Ph4+! 78.Lxh4 gxh4 79.Pf1
79…Txe2+!
Ook nu is de d4-pion niet te houden.
80.Txe2 Pxd4 81.Td2 Pc2 82.Te2 Lxb2 83.Te7+ Ka6
Daarom moest de koning naar b7, maar achteraf was f7 misschien ook goed geweest.
84.Te6 Pd4 85.Txh6 Dc2+ 0–1
Ook een remisepartij kan meedingen om een schoonheidsprijs. Beide spelers van de volgende partij maakten er in de slotronde een feest van. Had Luuk Baselmans op de 35ste zet de juiste voortzetting gevonden, dan was hij zeker een belangrijke kandidaat geweest, maar eerder had Niels Ondersteijn gewonnen gestaan. Kortom, de partij was zo krankzinnig gecompliceerd dat we in dit bestek slechts aan de oppervlakte konden krabben.
Niels Ondersteijn – Luuk Baselmans
(Paul Keres-De Stukkenjagers)
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 d5 4.Pc3 Lb4 5.cxd5 exd5 6.Lg5 0–0 7.e3 Te8 8.Ld3 c6 9.Dc2 h6 10.Lh4 Ld6 11.0–0–0 b5
We hebben tegengestelde rokades, dus het bombarderen kan beginnen:
12.e4 b4 13.e5
13.Lxf6 had wit iets meer adem gegeven: 13…gxf6 (13…Dxf6 14.e5 Df4+ 15.Kb1 bxc3 16.exd6 met wederzijdse kansen; beide kanten moeten nog tijd besteden om hun strijdkrachten erbij te halen) 14.Pa4 en hoewel het lijkt dat wit sneller zal zijn op de koningsvleugel, geeft Stockfish 0.00. Zwart moet snel zijn pion op b3 offeren en …Pb8-a6-b4 spelen, en zijn structuur op de koningsvleugel is wel verminkt maar toch redelijk stevig.
13…bxc3 14.exf6?! g5! 15.Lh7+ Kf8
Waarschijnlijk om niet op h7 matgezet te worden, maar het ziet er benauwd uit.
16.Lg3
16.Pxg5 zou geweldig zijn ware het niet dat zwart met 16…Lf4+ wint.
16…cxb2+ 17.Kb1 Dxf6 18.h4 g4 19.Pe5 Pa6
Dreigt niet alleen 20…Pb4 maar ook …c6-c5. Wit verdedigt en nodigt zwart tegelijkertijd uit om de f-lijn te openen:
20.Pd3 Lxg3?!
20…Tb8 21.Dxc6 Te6 was sneller, al kostte het een paar pionnen.
21.fxg3 Dg7 22.Pe5 c5?
Het onwaarschijnlijke 22…Pb4 23.Dc5+ Te7 was ongeveer gelijk: 24.Dxb4 Dxh7+ 25.Kxb2 Tb8! 26.Dxb8 Tb7+ 27.Dxb7 Lxb7 28.Thf1 f5 en zwart houdt het net met …La6; beide kanten hebben een latente aanval en houden elkaar in evenwicht.
23.Thf1
23…Txe5
Gedwongen natuurlijk; zwart krijgt een enorme pionnenmacht voor de kwaliteit, maar f7 blijft kwetsbaar.
24.dxe5 c4 25.a3
25.Dg6 had hier gewonnen: het beste is nog 25…Dxg6+ 26.Lxg6 Ke7 27.Txf7+ Ke6 maar wit houdt de controle met 28.Kxb2 Kxe5 29.Kc3.
25…Pc7 26.Lf5 Dxe5?! 27.Lxc8
27.Lg6 Le6 28.Tde1.
27…Txc8
28.Tde1
Nu krijgt zwart de overhand. Er waren twee manieren om gelijk spel te houden:
- 28. Dg6 Dg7 29.Dc6 Dh7+ 30.Ka2 Dc2 (anders 31.Tb1) 31.Dxh6+ Kg8 32.Dg5+ met eeuwig schaak; of
- 28. Tf5 De7 29.Tdf1 Pe6 30.Txf7+ Dxf7 31.Txf7+ Kxf7 32.Dh7+ en 33.Kxb2, en de dame kan met schaakjes net genoeg tegenwicht geven aan de sterke ondersteunde (ik schreef bijna ondersteijnde) zwarte pionnen.
28…Dg7 29.Df5?
Na 29.Dxb2 lijkt het eindspel nog wel houdbaar.
29…Tb8! 30.a4
Verhindert natuurlijk 30…Pb5.
30…c3 31.Te2
31…d4!?
Een verwoede winstpoging middels nog een stukoffer! Het paard omspelen naar b4 werkt niet: 31…Pa6 32.Tf4 d4 33.h5 (om de dame weg te kunnen spelen zonder lastig gevallen te worden door …Dg6+; niet 33.Txg4? Dxg4 34.Dxg4 d3) 33…Pb4 34.Dd7! en wit wint, bijvoorbeeld 34…Dh7+ 35.Tee4!, maar dit voert veel te ver…
32.Dc5+?
Het was verstandiger te vluchten naar het eindspel met 32.Tef2 Pe8 (32…Kg8 33.Tf4 h5 34.Txd4! en het eindigt in eeuwig schaak) 33.Dxf7+ Dxf7 34.Txf7+ Kg8 35.Td7 en nu eindigt alles in remise: 35…Tb4 36.Td8 Kh7 (36…Txa4 eindigt hetzelfde) 37.Txe8 d3 38.Te7+ met eeuwig schaak.
32…Kg8 33.Dxc7 Dg6+ 34.Tc2 Te8 35.h5
35…De6
Hoeveel velden had de dame hier wel niet??
- 35…Dh7 36.Dd7! en zwart moet met 36…De4 eeuwig schaak toelaten;
- 35…..Df6!? 36.Txf6 Te1+ 37.Ka2 Ta1+ 38.Kb3 b1D+ 39.Kc4 Txa4+ 40.Kc5 Db4+ 41.Kd5 Db5+ 42.Kd6 Ta6+ 43.Ke7 Db4+ 44.Td6 en weer is alles remise; het leukste is nog 44…Txd6 45.Dc8+ Td8+ 46.Kxd8 Dd6+ etc. (zelfs 46…Df8+ 47.Kc7 Dxc8+ 48.Kxc8 a5 is eeuwig schaak na bijvoorbeeld (!) 49.Kd7 a4 50.Ke7 a3 51.Tf2 d3 52.Txf7);
- Maar er was ook één winnende zet: 35…Df5!! 36.Txf5 (36.Df4 Dxf4 37.gxf4 verliest gewoon omdat de zwarte koning binnenwandelt) 36…Te1+ 37.Ka2 Ta1+ 38.Kb3 b1D+ 39.Kc4 Txa4+ 40.Kc5 Db4+ 41.Kd5 Db3+ en zoals Willemze/Erwich signaleerden heeft zwart hier in tegenstelling tot variant B met 35…Df6 36.Txf6 een winnend dameschaakje op e6 op de volgende zet!
De tekstzet laat ook een elegante remisetruc toe:
36.Te2! Dxe2 37.Dxf7+ Kh8 38.Df6+ Kg8 39.Dg6+ Kh8 40.Dxh6+ Kg8 41.Dg5+ Kh8 42.Dh6+ ½–½
U hebt nu de hele zomer om verder te kluiven op deze partij – in september gaan we weer verder!
