door Peter Boel
De eerste New In Chess Schoonheidsprijs van dit KNSB-seizoen is gewonnen door de inmiddels 21-jarige grootmeester Liam Vrolijk. Liam trakteerde collega-GM Robin Swinkels op een positioneel kwaliteitsoffer dat structureel voor grote problemen zorgde. Vrolijk had voor deze prijs, het Nederlandstalige(!) boek Max Euwe’s Beste Partijen van Jan Timman, niet veel concurrentie. Het meest opvallend waren twee inzendingen uit de tweede en derde klasse: eentje ingestuurd door de verliezer en eentje door een ‘oude man’.
Over de winnende partij schreven juryleden Thomas Willemze en Frank Erwich:
“Met een mooi positioneel kwaliteitsoffer straft Vrolijk Swinkels’ opzet (…bxa4 en aan het materiaal hangen met 12…Pa5) af in een niet veel gespeelde variant in het Catalaans. Veel zwarte stukken staan ongelukkig en als Vrolijk met 17.d5 de stelling opent, wordt het lastig voor zwart om zijn stelling bij elkaar te houden. Wit wint het geïnvesteerde materiaal uiteindelijk met rente terug en speelt de partij professioneel uit.”
Liam Vrolijk – Robin Swinkels
Kennemer Combinatie-LSG IntelliMagic, Meesterklasse
1.Pf3 d5 2.g3 Pf6 3.Lg2 c5 4.0–0 Pc6 5.d4 e6 6.c4 dxc4 7.Da4 Ld7 8.Dxc4 b5 9.Dd3 c4 10.Dc2 Tc8 11.a4
Op deze damevleugelactie reageert Robin naar de mening van de juryleden te materialistisch:
11…bxa4 12.Pc3 Pa5
13.Txa4!
Zeer sterk gespeeld. Direct nemen is al heel problematisch: 13…Lxa4 14.Dxa4+ Pd7 15.Pe5 en het is zwart die materiaal verliest. Liam laat de toren echter rustig op a4 slaan na:
13…Le7 14.Pe5! Lxa4
Nu moet zwart eigenlijk wel nemen, want na 14…0–0 15.Pxd7 Pxd7 16.Td1 gevolgd door d4-d5 slaat wit er dwars doorheen. Vooral de dodelijke werking van de Catalaanse loper op g2 springt in het oog.
15.Dxa4+ Kf8 16.Td1
Met hetzelfde motief.
16…Db6 17.d5 Td8 18.Le3 Db4
Nog steeds wordt zwart geplaagd door het paard dat op a5 aan de muur hangt te schommelen.
19.Ta1
Ook aardig was 19.Da1 met de aantrekkelijke pointe 19…exd5 20.Lxd5 Pxd5 21.Txd5 Txd5 22.Pxd5 en zwart verliest materiaal vanwege een vork op c6: 22…Db5 23.Pxe7 Kxe7 24.Dxa5!. Na de tekstzet gaat het paard ook verloren, maar krijgt zwart er nog een extra centrumpion voor…
19…exd5 20.Dxa5 Dxa5 21.Txa5 d4
22.Lxd4
… waarvoor Liam zijn stuk offert, waarna het dus alsnog op een kwaliteitsoffer neerkomt. Met een pion (eigenlijk twee, want c4 zal ook spoedig sneuvelen) en actieve stukken, terwijl zwarts h8-toren nog lang niet meedoet, heeft wit vrachtwagens vol compensatie.
22…Txd4 23.Txa7 Td8 24.e3 h5 25.Lf1 Pg4 26.Pc6 Te8 27.h3 Ph6 28.Lxc4 Lf6
29.Pb5! Tc8 30.b3 g6
Het paard kon nog niet genomen worden op straffe van 31.Ta8+ met kwaliteitsverlies. Nu stoomt wit langzaam maar onstuitbaar op met zijn stukken en pionnen.
31.Ld5! Kg7 32.e4 Thf8 33.Pd6 Ta8 34.Td7 Ta1+ 35.Kg2 Te1 36.b4 g5 37.b5 g4 38.hxg4 Pxg4 39.Lxf7 Kh8 40.Lxh5 1-0
De volgende analyse werd door de winnende witspeler in de Whatsappgroep van Wageningen 2 gezet naar aanleiding van een interview met Jan Timman in NRC waarin de grootmeester zei dat zijn Wageningse teamgenoten steeds ouder werden.
De reactie van Hans Dam, uit het tweede:
“Da’s natuurlijk ook zo, we zijn langzaamaan stokoud aan het worden. Toch speelde ik zaterdag in de KNSB een prachtige partij die ik in mijn jonge jaren nooit gespeeld zou hebben. In 18 zetten versloeg ik de clubkampioen van Lonneker op hardhandige wijze door noest rekenwerk. Ouder en beter!
Hans Dam – Mart Wennink
Lonneker-Wageningen 2, klasse 3B, commentaar door Hans Dam
1.d4 Pf6 2.Pf3 c5 3.d5 e6 4.Pc3
Zwartspelers die zo’n opstelling innemen zien de pion graag naar c4 komen om met …b7-b5 tegenspel te creëren. De paardzet is gericht op een snelle ontwikkeling van de stukken. Zo leert de jeugd het ook in Stap 3.
4…b6?!
Deze zet vind ik slecht, maar volgens mijn tegenstander was dit theorie… ik denk slechte theorie…
5.e4 Lb7 6.Lg5
6…d6?
Zijn vierde pionzet inmiddels en de allerslechtste. Het is nu al verloren.
7.Lb5+ Pbd7
8.e5!!
Beslist de partij. Zwart gaat materiaal verliezen.
8…h6 9.Lxf6 gxf6 10.dxe6 fxe6 11.exd6 a6??
Praktisch elke pionzet van zwart in deze partij riep vraagtekens op, maar deze is een regelrechte ramp.
12.Pe5!
Zwart kan geen van beide instaande stukken nemen, want er dreigt mat met de dame op h5. Ook pion d6 is taboe vanwege mat in twee.
12…Db8 13.Dh5+
Hier mis ik de allersterkste voortzetting 13.Pxd7 waarna alles meteen instort bij zwart. Na mijn voortzetting stort ook alles in, maar het duurt iets langer.
13…Kd8 14.Pf7+ Kc8 15.Lxd7+ Kxd7 16.Pxh8
En da’s een volle toren.
16…Dxd6?
Maar die pion op d6 was nog steeds giftig…
17.Td1 Ld5 18.Pxd5
En zwart hield het voor gezien (1-0).
Ondanks mijn gevorderde leeftijd (63) zie ik er niet alleen goed uit, maar schaak ik ook beter en avontuurlijker dan toen ik jong was. Oud worden is een zegen. Mijn teamgenoot Clemens de Vos (nog veel ouder dan 63) is daarvan ook een voorbeeld. Die offerde gewoon zijn dame in deze competitiewedstrijd, waarna de tegenstander na enkele schermutselingen de stukken weer in het doosje mocht opbergen. Biden, De Vos, Timman, Smaling, Dam… vlak de oude bazen niet uit, voor je het weet hebben ze je bij de strot.”
Tot zover Hans Dam.
“Een leuk potje,” vond de jury, “al geeft zwart wel weinig tegenstand. 12.Pe5 is een mooie zet, al was die niet heel moeilijk te vinden. Net wat te licht.”
En dan een uniek gevalletje waar een schaakliefhebber blij van wordt. De zwartspeler, wiens rating bijna 200 Elo hoger was dan de witspeler, stuurde deze partij in als kandidaat met de volgende woorden:
“Zelden ben ik zo overspeeld en ook de kwaliteit van de partij (van wit) was erg hoog. Ook het slot was erg fraai en dus draag ik deze partij (als verliezer) aan voor de schoonheidsprijs.”
Arie van de Burch – Floris van Assendelft
LOS-Amersfoort, klasse 2A
1.d4 Pf6 2.c4 c5 3.d5 b5 4.Pf3 g6 5.Pbd2 bxc4 6.e4
6…c3
De meegestuurde Lichess-analyse geeft in het voorafgaande reeds vier ‘inaccuracies’ aan, te beginnen bij 2…c5?!, wat niet erg helpt. Dat in plaats van de cooperatieve tekstzet 6…Lb7 of 6…Lg7 wordt aanbevolen, dat kunnen wij beter begrijpen.
7.bxc3 Lg7 8.Le2 0–0 9.0–0 e6
10.dxe6
Hier geeft Stockfish 10.d6 om een wig in de zwarte stelling te drijven. De meeste menselijke spelers kiezen hier echter voor de ruil en Van der Burch voert hierna de druk op het ‘ideale zwarte centrum’ op. Overigens geeft Stockfish hier ook nog 10…dxe6 als beste antwoord, om een paard naar d7 te kunnen spelen. Elke rechtgeaarde Benko-speler gaat natuurlijk voor 10…fxe6 en …d7-d5, maar helaas komt zwart daar in deze partij niet aan toe.
10…fxe6 11.La3 Dc7 12.e5 Pd5 13.Pe4
Het gaat niet helemaal lekker met de zwarte stelling, hoewel het nuchtere 13…Lb7, ook door Floris aangegeven, hier misschien nog wel iets was. Pion c5 hangt, maar die op c3 ook, en verder dreigt 14…Pf4. Zwart kiest voor drastischere maatregelen:
13…Tf4?! 14.c4! Pe3
Probeert verwarring te stichten; laten inslaan op d5 is natuurlijk funest. Maar nu raakt de zwarte toren op dwaalwegen, terwijl zijn overige stukken nog in een embryonaal ontwikkelingsstadium verkeren.
15.fxe3 Txe4 16.Ld3 Txe3 17.Lc1
Met kwaliteitswinst. Van der Burch consolideert nu met grote rust.
17…Txd3 18.Dxd3 Pc6 19.Lf4 La6 20.Tad1 Tf8 21.Lg3 Tf5?! 22.Dxd7 Dxd7 23.Txd7 Lxc4 24.Tc1 Lxa2 25.Txc5 Pb4 26.Tc8+ Lf8 27.Txa7 Ld5 28.Lh4 Pc6 29.Td7 Lxf3
30.Lf6!
“Deze fraaie slotzet verdient ook aandacht,” schreven juryleden Thomas Willemze en Frank Erwich. Zwart gaf op vanwege de dodelijke dreiging 31.Tg7+ Kh8 32.Txd8 mat, wat ook volgt op bijvoorbeeld 30…Txf6 31.exf6 Ld5.
Dan nog een wild potje waarmee ‘reuzendoder’ Danny de Ruiter een mooi debuut maakte in de Meesterklasse. Maar helemaal duidelijk was het niet.
Danny de Ruiter – Xander Wemmers
De Waagtoren-Paul Keres, Meesterklasse
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 b6 4.g3 La6 5.b3 Lb4+ 6.Ld2 Le7 7.Lg2 d5 8.0–0 0–0 9.Pe5 Lb7 10.Pc3 c5 11.dxc5 bxc5 12.Tc1 Pa6 13.cxd5 exd5 14.Lg5
De beruchte strijd tegen de hangende pionnen. Wit voert de druk ertegen op, terwijl een zet van deze pionnen een verzwakking betekent.
14…Te8 15.Dd2
Hier was 15.Pc4! gevolgd door 16.Pe3 wel zo thematisch geweest!
15…h6 16.Lxf6 Lxf6 17.Pg4 Lxc3 18.Txc3 Dc8 19.Lh3 Dc6 20.Tf3 Dg6 21.Tf4 Te4
22.Pf6+?!
Dit offer pakt goed uit, maar het is niet helemaal correct! Goed voor wit was nog het bescheiden 22.Lg2.
22…gxf6 23.Lf5
23…Dg5?
“Als zwart de tussenzet 23…Td4! met de pointe 24.Dxd4 Dxf5 gevonden zou hebben, dan is het maar zeer de vraag of wit gewonnen zou hebben,” schreven Erwich en Willemze. Net als in de partij blijft wit een kleine kwaliteit achter, maar zonder de bijbehorende aanval, hoewel zwart structureel nog wel wat te verhapstukken heeft.
24.Lxe4 dxe4 25.Td1 Pb4 26.Dd7 Lc6 27.Dh3
De dames op het bord maken een immens verschil. De zwarte koningsstelling is niet goed te verdedigen.
27…Kf8 28.Tf5 Dg6 29.Td6 e3 30.Tdxf6 exf2+ 31.Kxf2 Dg7
Nu de winnende afwikkeling met een afsluitende stukwinst:
32.Txf7+ Dxf7 33.Dxh6+ Kg8 34.Txf7 Kxf7 35.a3
Daar had wit ook mee kunnen beginnen op zet 32!
1-0
En ook een mooi punt voor de kopman van De Waagtoren, hoewel het team met 3-7 verloor:
Jan Willem van de Griendt – Dimitri Reinderman
De Waagtoren-Paul Keres, Meesterklasse
1.d4 e6 2.c4 b6 3.Pc3 Lb4 4.Db3 c5 5.Pf3 Pc6
6.d5
Een ongebruikelijke zet in een niet erg gebruikelijke opening. Witspelers hebben hier vooral 6.a3 La5 7.e3 gespeeld.
6…Pa5 7.Dc2 Df6!
Reinderman reageert alert.
8.Lg5 Lxc3+ 9.Kd1?!
Een behoorlijke concessie om zijn structuur intact te laten.
9…Dg6 10.Dxc3 f6 11.Lf4?!
Hier blijkt de loper kwetsbaar te staan. Omzichtiger was 11.Ld2.
11…exd5 12.cxd5 Pe7 13.De3 Pc4 14.Db3 De4
Een nadeel van 11.Lf4.
15.e3
15…Pa5 16.Dd3 Dxd5 17.Dxd5 Pxd5
Met sterk spel heeft Reinderman een pion gewonnen. De afronding is hem wel toevertrouwd, al biedt Van der Griendt nu taai tegenstand.
18.Ld6 Lb7 19.Pd2 Pe7 20.h4 Pf5 21.Lf4 d5 22.Ld3 Pe7 23.h5 Kf7 24.h6 g6 25.f3 Pac6 26.g4 Thd8 27.g5 fxg5 28.Lxg5 c4 29.Lb1 b5 30.Ke2 d4 31.exd4 Pxd4+ 32.Kf2 Pe6 33.Le3 Pf5 34.a4 Pxe3 35.Kxe3 a6 36.axb5 axb5 37.Txa8 Lxa8 38.Lc2 Pd4 39.Le4 Pf5+ 40.Lxf5 gxf5 41.Ta1 f4+ 42.Ke2 Lc6 43.Tc1 Td6 44.b3 Te6+ 45.Kf2 Txh6 46.Tc3 Td6 47.Ke2
47…b4! En opgegeven wegens 48.Txc4 Lb5 of 48.Pxc4 Te6+.
