door Peter Boel
De zevende KNSB-ronde bezorgde de jury van de New In Chess schoonheidsprijs nogal wat hoofdpijn. Er werden veel partijen gespeeld waarin aardige dingen gebeurden, maar nergens vonden Thomas Willemze en Frank Erwich die sprankeling, die extra kwaliteit die nodig was voor een schoonheidsprijs. Zelfs twee inzendingen – een turbulente ‘zeeslang’ ingestuurd door Jozef Simenon en een aanvalspartij van de twaalfjarige Bram Baarspul – konden de juryleden niet vermurwen. Dat betekent dat het boek Winning Chess Middlegames Volume 2 van Ivan Sokolov nog even in de kast blijft liggen tot ronde 8.
Natuurlijk was er wel veel te genieten – heel veel zelfs. We beginnen met een origineel paardoffer van Vitali Kunin. De jury schrijft: “Een mooi opgezette aanval, al kreeg wit deze ook wel in de schoot geworpen (wit wordt uitgenodigd om e3-e4, f2-f4 en e4-e5 te spelen). Pxf7 is een mooie afmaker.”
Vitaly Kunin – Twan Burg
Charlois Europoort-HMC Den Bosch
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Lf4 d5 4.cxd5 exd5 5.e3 Ld6 6.Lxd6 Dxd6 7.Pc3 0–0 8.Ld3 a6 9.Pge2
9…c5!?
Accepteert een geïsoleerde pion voor wat meer ruimte. Euwe zou zich misschien in zijn graf omdraaien, en de engine doet dat ook nog, maar tegenwoordig wordt de isolanistelling wat minder negatief aangeslagen.
10.dxc5 Dxc5 11.Tc1 Pc6 12.0–0 Lg4 13.h3 Lxe2
14.Pxe2
Het ouderwetse ‘standaardplan’ zou hier zijn 14.Lxe2 gevolgd door Lf3 en de dames ruilen.
14…Db6 15.Dc2 Tad8 16.Tfd1 Tfe8
17.Pg3
En hier zou men vroeger eerder 17.Dc3 hebben gespeeld, gevolgd door Lc2. Ook Kunin pakt het dynamischer aan; hij staat toe dat zwart de isolani vooruitschuift en hoopt dan met zijn meerderheid op de koningsvleugel daar een initiatief te krijgen. Dit gaat ten koste van de b-pion, maar daarna blijkt de zwarte d4-pion ook ten dode opgeschreven en, nog veel belangrijker, ondertussen krijgt wit een steunpunt voor zijn paard op d6.
17…d4 18.e4 Pe5 19.f4 Pxd3 20.Dxd3 Dxb2 21.e5
21…Pd7?
Misschien had Burg gerekend op dameruil na 22.Dxd4, maar wit heeft beter; hij houdt de dames op het bord en ontwikkelt een sterke aanval.
Na 21…Pd5! heeft wit geen goed alternatief voor 22.Dxd4 omdat f4 hangt (en bijvoorbeeld 22.De4 niet kan wegens 22…Pc3): 22…Dxd4+ 23.Txd4 Pe7 gevolgd door …Pc6 met goede remisekansen.
22.Pf5! Pf8
22…Dxa2 23.Dxd4! en 24.Pd6, en zwart staat onder zware druk.
23.Pd6 Te7 24.Tc2 Db4 25.Tc4 Da5
25…Db2 26.Dg3 g6 27.Kh2 Dxa2 28.Tcxd4 en op een gegeven moment komt f4-f5. Een directe winst is er nog niet, maar wit heeft alles goed staan.
26.Dg3 Ted7 27.Tcxd4 g6 28.f5 Dxa2 29.Kh2
Dit lijkt erg op de variant die we hierboven gaven!
29…Dc2 30.Dh4
Direct 30.Dg5 ziet er handiger uit, maar het blijkt niet veel uit te maken.
30…gxf5 31.Dg5+ Pg6
Hier was 32.Df6 al heel sterk, maar Kunin heeft een fraaie combinatie gezien:
32.Pxf7!! Txd4
Andere zetten verliezen materiaal, maar nu komt de pointe:
33.Df6!
Dreigt mat met 34.Ph6#.
33…h6 34.Dxg6+ Kf8 35.Pxh6
Dreigt alweer mat, dus zwart kan nog steeds niets met de torens doen, maar Kunin moet het vervolg na zwarts antwoord ook hebben gezien:
35…Dc4
35…T4d7 36.Dg8+ Ke7 37.Df7#; 35…T8d7 36.Txd4.
36.Pxf5
Het snelst wint hier 36.Tc1 en Tc7, en in het vervolg zijn er ook snellere wegen, maar wat Kunin doet overtuigt volledig.
36…T4d7 37.Df6+ Kg8 38.Pe7+ Kh7 39.Dg6+ Kh8 40.Dh6#
De partij van Bram Baarspul werd ingezonden door clubgenoot Kees Romijn met de volgende woorden: “Bram Baarspul (12 jaar) offert in zijn tweede KNSB-partij dapper een stuk en later nog één voor een aanval die niet doorslaat, maar wel beslissend materiaalvoordeel oplevert.” Uit het juryrapport: “Een creatieve partij met een gewaagd stukoffer. Objectief gezien niet correct, maar praktisch gezien lastig te verdedigen. 22.g4 is leuk gevonden. De pion schopt het uiteindelijk tot e7 en pakt onderweg twee stukken mee. Spectaculair!”
Bram Baarspul – Wiert Vos
Klasse 5A, Staunton Groningen 3-Haren 1
1.e4 c5 2.c3 d5 3.exd5 Dxd5 4.d4 cxd4 5.cxd4 Pf6 6.Pc3 Dd8 7.Pf3 e6 8.Ld3 Le7 9.0–0 Pbd7 10.Lf4 0–0 11.Tc1 a6 12.Pe4 Pd5 13.Lg3 P7f6 14.Dc2 h6 15.a3 Ld7 16.Pe5 Tc8 17.Dd2 Ph5 18.Pg4
Bram speelt puur op aanval en wordt daarvoor beloond. 18.Pc5 was hier een goed alternatief.
18…f5
19.Pxh6+ gxh6
Iets veiliger was 19…Kh7 en er is geen weg terug voor het dappere paard!
20.Dxh6 Pg7 21.Le5 Tf7
22.g4
Met veel schwung gespeeld. Correct blijkt het niet te zijn, maar alleen een sterke engine of misschien een Magnus Carlsen kan dit weerleggen.
22…fxe4 23.Lxe4 Pf6 24.Lg6
24…De8?
Het was heel moeilijk te zien, maar zwart moest hier een stuk teruggeven met 24…Txc1 25.Txc1 Pge8 26.Lxf7+ Kxf7 27.g5 Lc6, waarna hij zelfs beter staat.
25.g5
Hier kon wit winnen door eerst de c-lijn te pakken met 25.Txc8 Lxc8 26.Tc1 en na 26…Ld7 27.Tc3 de zaak over de h-lijn te beslissen.
25…Pf5 26.Lxf5
26…exf5
Stockfish geeft hier aan dat 26…Txc1 27.Txc1 exf5 of …Lf8 gelijk is. Eerst de torens ruilen op de c-lijn. Waarom? Dat is bijna niet te doorgronden, maar zie de variant na de volgende zet!
27.gxf6 Th7
Nu zou de witte aanval na 27…Lf8 28.Dg5+ Kh7 29.Txc8 Lxc8 30.Te1 dan sneller zijn. De diepe pointe is dat de toren op e1 naar de dame op e8 kijkt, en dat wordt zwart funest na 30…f4 (deze variant, waarmee de zwarte loper h3 dekt, werkt wel als de toren op de c-lijn staat) 31.Dh5+ Lh6 (31…Kg8 32.Kh1) 32.Dxh6+! Kxh6 33.Lxf4+ en wit wint.
Na de tekstzet wint Bram zijn stuk ook terug en wikkelt hij heel vakkundig af naar een gewonnen stelling:
28.Dg5+ Kf7 29.fxe7 Dxe7 30.Dxe7+ Kxe7 31.Txc8 Lxc8 32.Tc1 Ld7 33.Tc7 Ke6 34.Txb7 f4 35.Lxf4 Tg7+ 36.Lg3 Tg4 37.Tb6+ Kd5 38.Td6+ 1–0
De volgende partij is een knappe prestatie van Waagtoren-coryfee Frank van Tellingen tegen een gelouterde Duitse IM. “Je zou denken dat wit degene was met 150 Elopunten meer,” schreven Erwich/Willemze.
Frank van Tellingen – Christian Braun
De Waagtoren-Zuid Limburg
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Pf6 4.e5 Pfd7 5.f4 c5 6.Pf3 Pc6 7.Le3 a6 8.Dd2 Le7 9.dxc5 Pxc5 10.Df2 Da5
11.0–0–0
Een moedig besluit tegen een Duitse IM! Gangbaarder is hier 11.Ld3 met korte rokade, maar Braun heeft dit allemaal al eerder op het bord gehad.
11…Ld7
Het actievere 11…Pe4 is hier vaker gespeeld, ook door Braun zelf: 12.Pxe4 dxe4 13.Pd2 Dxa2 14.Lc4? (de enige zet is het uiterst riskant ogende 14.Pxe4) 14…Da1+ 15.Pb1 b5 en zwart won in Hollan-Braun, Titled Tuesday blitz 2019.
12.Kb1! Tc8 13.a3 Pa4 14.Pxa4 Dxa4 15.Ld3 b5
Het ziet er bijzonder gevaarlijk uit voor wit, maar na zijn koele volgende zet blijkt dat erg mee te vallen:
16.c3 Pa5 17.Lc2! Dc4 18.Lb6 Pb7 19.Pd4
Het is juist de zwarte dame die nu in de problemen is! Hij moet snel inbinden:
19…Tb8 20.Ld3 Dc8 21.f5!
En ‘plotseling’ zitten we in een eenzijdige stelling waarin wit degene is die aanvalt.
21…Pc5 22.Lxc5 Lxc5 23.Dg3 g6 24.fxg6
Nu is de zwarte koning nergens meer veilig.
24…fxg6 25.Thf1 a5 26.b4!?
Opmerkelijk hoe rustig Frank de tijd neemt om orde op zaken te stellen op de damevleugel. 26.Dh3 of 26.Dh4 gevolgd door 27.Dh6 (en Dg7) was ook prima.
26…Le7 27.Kb2 Da6 28.Df4 Ta8
Logischer oogt 28…Tf8, maar na 29.Dh6 axb4 30.cxb4 Db6 (of 30…Ta8) 31.Pc2 plukt wit rustig de zwarte koningsvleugel kaal.
29.Df7+ Kd8
30.Lxb5!
In één klap beslissend.
30…Lxb5 31.Pxe6+ Kc8 32.Dxe7
En opgegeven; alles stort in.
Routinier-grootmeester Friso Nijboer deed ook weer eens van zijn spreken met een zege op een oud-clubgenoot (of zat Friso al in Amsterdam toen Stan bij SMB kwam??). 23.e5! was een mooie inleiding tot een aanval, maar helaas miste Friso drie zetten later een mooie afmaker en kreeg Stan nog een kans.
Friso Nijboer – Stan van Gisbergen
Kennemer Combinatie-Zukertort Amstelveen
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.d3 b5 6.Lb3 Le7 7.Pc3 d6 8.a4 Tb8 9.axb5 axb5
10.Le3
De voornaamste alternatieven zijn hier 10.Pd5 en 10.h3.
10…0–0
Na 10…Pg4 11.Ld2 zou je kunnen zeggen dat zwart een tempo kwijt is.
11.Pd5 Le6 12.c3 Dd7 13.Pg5 h6?
13…Lg4 14.f3 Lh5 15.g4 Lg6 16.h4 was geen prettig vooruitzicht, maar het ziet ernaar uit dat zwart hier 13…Lxd5 14.exd5 Pd8 gevolgd door …c6 had moeten proberen.
14.Pxf6+ Lxf6 15.Pxe6 fxe6 16.Dg4 Kf7 17.Ta6
Met zeer onaangename druk.
17…Ta8 18.Txa8
Waarom deed Nijboer hier niet 18.Txc6 ? Niet vanwege 18…Dxc6 19.Dxe6+ Kg6 20.Df5# maar na 18…Tfe8 is de witte toren gevangen! Overigens is nu 19.Txc7 Dxc7 20.0–0 nog steeds heel goed voor wit. Hij heeft de breekzet f2-f4, eventueel voorbereid met g2-g3, en zwart kan weinig doen.
18…Txa8 19.0–0 Ke7 20.f4
Een tikje ongedurig; wit kon dit prima voorbereiden met 20.g3.
20…exf4 21.Lxf4?
En een hikje; Friso overziet een kleinigheid. Beter was 21.Dxf4 b4 22.d4.
21…Tf8?
Zwart kon de stelling gelijktrekken met 21…b4! 22.d4 bxc3 23.bxc3 e5! 24.Dxd7+ Kxd7 en omdat zwart het witte centrum aanvalt is 25.Lxh6 nu geen probleem (wat na direct 21…e5 22.Dxd7+ Kxd7 wel het geval zou zijn) vanwege 25…exd4 en zwart wint!
22.Le3 Pa5
Laat een belangrijk veld los, maar na 22…Pe5 23.De2 komt wit snel met d3-d4.
23.e5!
Lijnen openen als de vijandelijke koning in het centrum staat! Deze doorbraak heeft een directe tactische rechtvaardiging: 23…dxe5 verliest na 24.Lc5+ en na 23…Lxe5 24.Txf8 Kxf8 hangt e6.
23…Pxb3 24.exf6+ gxf6 25.Lxh6
En na deze transactie is de zwarte koning vogelvrij.
25…Tf7
26.Lg7
Schoonheidsprijswaardig was 26.Txf6! Txf6 27.Dg7+ Tf7 28.Dg5+ Tf6 (28…Kg8 29.Dg8+ Ke7 30.Lg5+) 29.Lg7.
26…f5 27.Dh4+
En hier maakt 27.Dg5+! Ke8 28.Lh6 gevolgd door schaak op g8 het karwei wel af. Na de tekstzet is het minder duidelijk.
27…Ke8 28.Dh8+ Ke7 29.Dh4+ Ke8 30.Dh8+ Ke7 31.Lh6
31…e5?
Na 31…De8! 32.Lg5+ Kd7 zit zwart weer helemaal in de partij. Maar nu moet zijn koning het open veld in.
32.Lg5+ Ke6 33.Dh6+ Kd5 34.Dh5 Pc5 35.Df3+ e4 36.dxe4+ Pxe4 37.g4 Tg7
37…Kc6 was taaier.
38.h4 fxg4? 39.Dd3+ Ke5 40.Lf4+
Opgegeven, maar 40.Dd4+ was mat in twee. Het stellingsgevoel was er duidelijk nog bij Nijboer, maar het afmaken was wat roestiger dan het geweest is!
Bij de zege van de Apeldoornse IM Stefan Kuipers valt vooral de rust op waarmee hij de partij naar een goed einde voert nadat hij twee pionnen heeft geofferd. Met een krachtige torenzet komt hij uiteindelijk toch binnen.
Stefan Kuipers – Demre Kerigan
Paul Keres-Apeldoorn
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Pf6 4.d3 Lc5 5.c3 a5 6.Lg5 h6 7.Lh4 d6 8.Pbd2 La7 9.0–0 g5
10.Lg3
Omdat zwart nog niet gerokeerd heeft, gaat het beruchte stukoffer 10.Pxg5 hxg5 11.Lxg5 hier niet op wegens 11…Tg8!.
10…0–0 11.Te1 Ph7
12.d4!
Een sterk pionoffer; wit moet ook wel iets ondernemen, want anders kan het snel gevaarlijk worden na …h5.
12…h5
12…exd4 13.e5! en met het paard dat nu wat ongelukkig op h7 staat, gaat wit recht op de koning af; of 12…g4 13.Ph4 exd4 14.Kh1 en wit wil f2-f4 doorzetten.
13.h3 h4 14.Lh2 exd4 15.cxd4
Ook hier was 15.e5! thematisch en sterk; evenals de tekstzet, overigens.
15…Pxd4 16.Pxd4 Lxd4 17.Pf3! Lxb2 18.Tb1 Lg7
19.a4!?
Met veel vertrouwen gespeeld, en dus vooral psychologisch pittig voor de tegenstander. Maar objectief lijkt het bottere 19.e5 sterker (19…dxe5 20.Dc2).
19…Te8 20.Dd3 Pf8
21.Tb5
De belangrijkste pointe van 19.a4 lijkt te zijn dat wit deze zet kan doen zonder gestoord te worden door …c6 en …b5 met lopervangst!
21…Lh6 22.Dd2
22…Pe6?
Goed was hier 22…Df6! 23.e5 Dg7 en er dreigt 24…g4 met overname van de aanval!
23.Tf5!
Een Bosboom-achtige uitval. De toren gooit zich in de vijandelijke stelling en creëert allerlei dreigingen. Wit moet niet bang zijn om een kwaliteit te offeren.
Direct 23.Pxh4 was niet goed vanwege 23…Pc5! en zwart neemt het stokje over.
23…De7 24.Pxh4 Df8 25.Tf6 Dg7
26.e5! gxh4 27.Dxh6
Wit hoeft niet te winnen in de aanval en kan rustig de dames laten ruilen. Zijn stellingsoverwicht met de hyperactieve torens en lopers is enorm.
27…d5 28.Lxd5 Td8 29.Lxe6 Lxe6 30.Dxh4 Td3 31.Lg3
Even mat op de onderste rij uit de weg gaan.
31…Tad8
32.Te4 Te8 33.Tff4
En zwart gaf op wegens dameverlies. Hetzelfde had wit kunnen bereiken met 32.Txe6! fxe6 33.Te4.
Een staaltje effectief openingsspel liet Stefan’s teamgenoot, grootmeester Thomas Beerdsen, zien. Tegenstander Paul Hommerson liep in een soort fuik en moest snel opgeven, maar de cruciale zet, 10…Pbd7, was volgens de juryleden nou ook weer niet zo moeilijk te vinden.
Paul Hommerson – Thomas Beerdsen
Paul Keres-Apeldoorn
1.d4 Pf6 2.c4 c6 3.Pf3 d5 4.Db3 dxc4 5.Dxc4 Lf5 6.g3 e6 7.Lg2 Le7 8.0–0 0–0 9.e3
9…c5
Een specialiteitje van Thomas. Deze partij is een perfecte illustratie van het feit dat wit het tempoverlies niet kan afstraffen.
10.Pe5
10.Pc3 Pc6 11.Td1 Da5 12.Ld2 Db4 13.Dxb4 cxb4 14.Pe2 a5 was ongeveer gelijk in Konopka-Beerdsen, Berlijn 2021 – de Apeldoorner won de partij uiteindelijk wel.
10…Pbd7 11.Lxb7?
Dit blijkt helemaal niet te kunnen!
11…Pxe5 12.dxe5 Ld3 13.Da4 Lxf1 14.exf6 Lxf6 15.Kxf1
15.Lxa8 Dxa8 16.Kxf1? (16.e4 Ld3) is ook mis na 16…Dh1+.
15…Tb8
16.Le4
Dit lijkt een blunder, maar het zal eerder wanhoop geweest zijn. Na 16.Lf3 Txb2! is het ook afgelopen.
16…Tb4
En zwart won.
De Belgische IM Steven Geirnaert klopte de Nederlandse IM Jeroen Bosch in een scherpe Konings-Indisch-achtige partij. De juryleden prezen de vondst van 25.Ld3 in combinatie met 26.Pd5, waarbij de zetten overigens ook omgedraaid hadden kunnen worden. De cruciale eerdere fase van deze partij was echter niet foutloos, en Bosch had niet hoeven verliezen als hij een hem toegeworpen kans had gepakt.
Steven Geirnaert – Jeroen Bosch
Charlois Europoort-HMC Den Bosch
1.d4 Pf6 2.c4 d6 3.Pc3 Pbd7 4.e4 e5
5.f4
Een scherpe aanpak. Frequenter worden hier bijvoorbeeld 5.Pf3 en 5.d5 gespeeld.
5…exd4 6.Dxd4 g6 7.Pf3 Lg7
Als zwart 8.e5 onprettig vindt, kan hij hier 7…Pc5 proberen, bijvoorbeeld 8.e5 (8.b4? Pe6 is nogal verzwakkend) 8…dxe5 (8…Pe6!? 9.Dd3 Pd7) 9.Dxd8+ Kxd8 10.Pxe5 Le6.
8.e5 Pg4!?
8…Pg8 en …Pe7. Wit kan niet profiteren van dit tempoverlies.
9.h3 Ph6 10.g4 0–0 11.Le3 dxe5 12.fxe5 Kh8
Zwart had hier de truc 12…Pxe5 13.Pxe5 Dxd4 14.Lxd4 Lxe5 15.Lxe5 Te8, maar wit staat duidelijk prettiger (meer ruimte) na 16.0–0–0 Txe5 17.Pd5. Maar de zwarte manoeuvres kosten nu wel heel veel tijd.
13.0–0–0 Pg8
14.h4?
Geeft zijn voordeel weg omdat zwart nu in het centrum kan terugslaan. Heel goed voor wit was 14.Lf4 waarna 14…De8 niet gaat wegens 15.Pb5 en e5 is gedekt. Ook 14.Lg2 was beter, bijvoorbeeld 14…De8 15.Lf4 f6 16.exf6 en nu heeft wit snel The1.
14…De8 15.Lf4 f6
16.exf6?
Nu was 16.Te1 nodig, of desnoods het minder duidelijke tactische 16.e6!?. Nu krijgt zwart prima tegenspel omdat de g4-pion hangt – nog een nadeel van 14.h4.
16…Pgxf6
Maar dan had hij wel met het andere paard moeten slaan om de weg vrij te maken voor de c8-loper! Dan had zwart zelfs beter gestaan. Nu zijn de rollen weer omgedraaid.
17.Te1 Dd8 18.Lg5 h6
19.Dd3!?
Het is niet verrassend dat wit hier al stukoffers kan plegen. Nog sterker was 19.h5! gxh5 (19…hxg5? 20.hxg6+ Kg8 21.c5 en er komt een vernietigend schaak op c4) 20.Lxh6! Lxh6+ 21.g5 en zwart houdt het niet droog op de h-lijn.
19…Te8 20.Td1 hxg5
Zwart kon g6 niet verdedigen, maar dit kan ook niet goed aflopen.
21.hxg5+ Kg8 22.Dxg6 Pf8 23.Dc2
Wint het stuk terug, met een hopeloze stelling voor zwart.
23…De7 24.gxf6 Dxf6 25.Ld3 Lxg4
25…Dxf3 verliest natuurlijk de dame na 26.Lh7+.
26.Pd5! Dxf3
Er zit niets anders meer op, bijvoorbeeld 26…De6 27.Lh7+ Kh8 28.Pg5 of 26…Lh6+ 27.Kb1 Dxf3 (27…Dg7 28.Tdg1) 28.Tdf1 en 29.Pf6+.
27.Lh7+ Pxh7 28.Dxh7+ Kf8 29.Thf1 Lxb2+ 30.Kxb2 Te2+ 31.Ka1 Tf2
Zwart redt warempel zijn dame, maar nu is de witte dame-paardcombinatie dodelijk:
32.Txf2 Dxf2 33.De7+ Kg8 34.Pf6+ Kh8 35.Dh7#
